Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), 2018-2022 dönemine ait "İl Seviyesinde Beşeri Kalkınma Endeksi" verilerini kamuoyu ile paylaştı. 2022 yılı itibariyle, beşeri kalkınma endeksi bir önceki yıla göre yüzde 1,1 oranında artış göstererek 0,854 seviyesine ulaştı. Bu artış, Türkiye'yi Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı (UNDP) tarafından belirlenen "Çok Yüksek Gelişmişlik" kategorisine dahil etti.
Yaşam Beklentisi ve Eğitim Endeksinde Dalgalanmalar
Beşeri kalkınma endeksinin alt bölümlerinde farklı hareketlenmeler gözlemlendi. Yaşam beklentisi endeksi 2022 yılında 0,882 seviyesine gerileyerek yüzde 2,2'lık bir düşüş kaydetti. Buna karşın, eğitim endeksi yüzde 3 artarak 0,807'ye yükseldi. Gelir endeksi de benzer bir artışla yüzde 2,6 oranında büyüyerek 0,875 seviyesine ulaştı.
Başkent Ankara Liderliği Bırakmadı, Kilis Hızlı Yükseldi
2022 yılında beşeri kalkınma endeksinde en yüksek değeri Ankara elde etti. Başkent, 0,891 endeks puanı ile listenin zirvesinde yer alırken, onu 0,886 puan ile İstanbul ve Kocaeli takip etti. Listenin dığer üs sıralarında ise 0,870 ile İzmir ve 0,867 ile Muğla yer aldı.
Beşeri kalkınma endeksi en düşük olan il ise 0,748 puan ile Ağrı oldu. Ağrı'yı, Şanlıurfa, Van, Muş ve Bitlis takip etti.
2022 yılında en büyük artışı gösteren iller arasında Kilis başı çekti. Kilis'in beşeri kalkınma endeksi yüzde 4,1 oranında artarken, onu yüzde 4 ile Şırnak, yüzde 3,9 ile Çankırı ve Hakkari, yüzde 3,8 ile Ağrı takip etti.
Beşeri Kalkınma Endeksi Nedir, Neden Önemlidir?
Beşeri kalkınma endeksi, bir ülkenin yalnızca ekonomik kalkınma seviyesiyle değil, aynı zamanda insan sermayesinin ne kadar gelişmiş olduğunu da ortaya koyan önemli bir göstergedir. Bu endeks; yaşam beklentisi, eğitim ve kişibaşı geliri olmak üzere üç temel bileşenden oluşmaktadır. Endeks, 0 ile 1 arasında bir değer alır ve 0,8 ve üzeri değerler "Çok Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini, 0,7 ile 0,8 arasındaki değerler ise "Yüksek Beşeri Kalkınma" seviyesini ifade eder.
TÜİK'in Yeni Uygulaması: İl Bazında Beşeri Kalkınma Verileri
Daha önce Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından genellikle ülke bazında hesaplanan beşeri kalkınma endeksi, ilk kez TÜİK tarafından il düzeyinde hesaplanarak kamuoyuna sunuldu.
