İzmir'in önemli bölgelerinden biri olan Buca Cezaevi alanı, 2022 yılında tamamlanan yıkımın ardından çeşitli projelerle gündemde. 69 dönümlük bu alanın geleceği, hem yerel yönetimler hem de kamuoyunda büyük tartışmalara yol açmış durumda. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Cemil Tugay, geçtiğimiz dönemde bu alana yönelik projeyle ilgili önemli açıklamalarda bulunmuştu. Tugay, arazinin yüzde 65’lik kısmının yeşil alan, oyun ve spor alanı olarak kullanılmasını önerirken, geri kalan yüzde 35’lik kısmının ise mülk sahibi olan İller Bankası tarafından proje alanı olarak değerlendirileceğini belirtmişti.
Ancak bu projeye karşı çıkanlar da var. Konuyla ilgili son açıklamalardan biri, TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu’ndan geldi. Kurul, Buca Cezaevi alanının kamuya ait olduğunu ve bu nedenle alanın satışı ya da pazarlık yapılmasının söz konusu olamayacağını vurguladı. Yapılan yazılı açıklamada, söz konusu alanın halkın malı olduğu ve dolayısıyla kamu yararına uygun bir şekilde değerlendirilmesi gerektiği ifade edildi.
TMMOB’un yaptığı açıklama şu şekilde:
“Son günlerde basında, alanın %35`inin yapılaşması koşulu ile %65`inin kamusal kullanımlara ayrılmasına ilişkin büyükşehir belediyesi tarafından öneri götürüldüğünü öğrendik. Kamu idarelerinin halka kamusal hizmet sağlayabilmesi için kamu mülkiyetine ihtiyaç vardır. İlgili kamusal hizmet için mülkiyet kamuda değilse de kamulaştırma yapılır. Her ne olursa olsun "kaynak yok" bahanesi ile kamusal hizmetten vazgeçilemez. Buca Cezaevi alanının yeşil alan olmasına yönelik talep ve yürürlükte olan imar planı kararı(rekreasyon alanı) ortada iken sözü edilen pazarlık yapılması kabul edilemez.
ESKİ BUCA CEZAEVİ ALANI KAMUYA AİTTİR, PAZARLIK KONUSU EDİLEMEZ!
TMMOB İzmir İl Koordinasyon Kurulu olarak ilgili sivil toplum örgütleri ve vatandaşlar ile 2022 yılında yaptığımız basın açıklamasında yönetimlere söz konusu alanın kamusal kullanımlara ayrılması gerektiğini, alanın yeşil alan olarak değerlendirilmesini, bölgenin sıkışık dokusuna nefes aldıracak bir açık kamusal mekâna dönüştürülmesini, deprem riskinin güncelliğini koruduğu dönemde afet toplanma alanı olarak değerlendirilmesi gerekliliğini açıkça ifade etmiş olup ilgili kurumlara kamunun ihtiyaçları doğrultusunda hizmet için görev yapmaları çağrısında bulunmuştuk.
Geldiğimiz noktada kamusal kullanımlara ayrılan alanın, mülkiyet devrinin gerçekleşmemesi sebebiyle kamuya ait alanda hak sahipliği iddia eden kurumlar tarafından yapılaşmaya açılması baskısı altında kaldığını, pazarlık konusu edildiğini görüyoruz.
GEÇTİĞİMİZ 2 YILDA NELER OLDU?
1959 yılından itibaren kullanılan Buca Cezaevi, 2022 yılında kamusal ihtiyaç nedeniyle değil tamamen rant amacıyla çok hızlı bir şekilde yıkıldı. Planlama yetkisi belediyedeyken alanın rezerv alan ilan edilmesi ile yetki bakanlığa geçti. Yapılan yetki gaspı sonucunda Bakanlık tarafından alanın yüzde 70`lik kısmında yüksek yoğunluklu konut ve ticari yapılaşma kararı getirildi ve planın uygulanması için alanın mülkiyeti Maliye Hazinesi`nden İller Bankası A.Ş.‘ne devredildi.
Bakanlığın tabiri ile "gelir ve hasılat getirecek" İmar planlarına ve rezerv alan kararına, TMMOB`a bağlı ilgili meslek odaları, Tabipler Odası, İzmir Barosu, İzmir Büyükşehir Belediyesi, ilgili Sivil Toplum Örgütleri ve vatandaşlar tarafından açılan davalar doğrultusunda söz konusu planlar ve rezerv alan kararı iptal edilmişti.
Planların ve rezerv alan kararının iptal edilmesiyle birlikte yetki tekrar İzmir Büyükşehir Belediyesi`ne geçti. 2024 yılında İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından alanın "Rekreasyon Alanı", "Genel Otopark Alanı", "Hafif Raylı Toplu Taşıma İstasyonu" olarak kullanılmasına yönelik imar planları hazırlandı, 2024 yılının sonunda söz konusu alan İzmir Valiliği İl Afet ve Acil Durum Müdürlüğü tarafından ilgili meslek odalarının ve kurumların katılımı ile oluşturulan komisyon kararı doğrultusunda "Geçici Barınma Alanı" olarak önerildi ve İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından onaylandı.
Cezaevi alanının korunması sürecinde 2022 yılında yerel yönetimlere yaptığımız çağrılar doğrultusunda kamu yararına kararlar alınırken son zamanlarda basında pazarlık açıklamaları gündeme gelmektedir. Devam eden Üçyol-Buca Metro hattı inşaatı ve İzmir Büyükşehir Belediyesi tarafından "Hafif Raylı Toplu Taşıma İstasyonu" belirlenmesi kararının hayata geçirilmesi ile birlikte mülkiyetin bulunduğu İller Bankası A.Ş. tarafından alanın bir kısmını yapılaşmaya açılması gündeme getirilmektedir.
SORUYORUZ!
Hazine mülkiyetindeki alanın 2020 yılında apar topar İller Bankası`na devrini yasal ve meşru mu görüyorsunuz?
AKP’nin sata sata bitiremedikleri listesine Buca Cezaevi alanının da girmesinden rahatsızlık duymuyor musunuz?
Buca ilçesi betonlaşmadan nefes alamaz haldeyken yeşil alan olabilme ihtimali olan bu kamu mülkünü ranta konu edecek pazarlığı nasıl yapabiliyorsunuz?
İzmir halkına ait olan bu alanın mülkiyet devri ile hukuken mücadele etmeyi neden düşünmüyorsunuz?
Yeni kamusal alanların yaratılması konusunda "kaynak yetersizliği" mazareti ve kamu mülklerinin satışı veya ranta konu edilmesinden başka bildiğiniz bir yöntem yok mudur?
Son günlerde basında, alanın %35`inin yapılaşması koşulu ile %65`inin kamusal kullanımlara ayrılmasına ilişkin büyükşehir belediyesi tarafından öneri götürüldüğünü öğrendik. Kamu idarelerinin halka kamusal hizmet sağlayabilmesi için kamu mülkiyetine ihtiyaç vardır. İlgili kamusal hizmet için mülkiyet kamuda değilse de kamulaştırma yapılır. Her ne olursa olsun "kaynak yok" bahanesi ile kamusal hizmetten vazgeçilemez. Buca Cezaevi alanının yeşil alan olmasına yönelik talep ve yürürlükte olan imar planı kararı(rekreasyon alanı) ortada iken sözü edilen pazarlık yapılması kabul edilemez.
Bu kapsamda, söz konusu alanın toplumsal hafızamızdakiyeri, Buca İlçesindeki mevcut yapı yoğunluğu ve kamusal alan yetersizliği dikkate alındığında nitelikli bir kamusal mekâna dönüştürülebilmesi konusunda sorumluluğu bulunan kurumlar görevlerini yerine getirmelidir.
Saygılarımızla.”
